Su Bazlı – Selülozik – Sentetik

 

Bu yazıda kısaca bu üç kavram ele alınacak ve bazı önemli noktaların altı çizilecektir.

Ahşap, plastik ya da metal bir parçayı boyama ve ardından vernikleme aşamasında pek çok çeşit malzeme içinden tercih yapmaya çalışıyor olabilirsiniz. Bu aşamada da bu kavramlar mutlaka karşınıza çıkıyordur: Su bazlı – Selülozik – Sentetik

Öyleyse şimdi bu kavramların endüstriyel boya sahasında buldukları karşılıkları yazalım. İlk ürün grubumuz Akrilik olsun.

Su bazlı boyalar kısaca pigmentte ve su içinde tutulan plastik reçine parçacıklarından oluşur. Bir başka deyişle su bazlı boyalar suda çözünmüş mikro plastik bağlayıcılar, pigment parçacıkları ve dolgu maddeleri içerirler. Su buharlaştıkça -ürün boya ise örneğin boya kurudukça- reçine parçacıkları daha güçlü kenetlenir ve böylece güçlü ve dayanıklı bir boya ortaya çıkmış olur. Birkaç örnek ürün belirtmek gerekirse;

• Guaj boya
• Akrilik boyalar
• Su bazlı iç-dış cephe boyaları
• Panel kapı boyası
• Cadence – Rich vb. kapatıcı boyalar
• Taş vernik*

Örnekleri sayfalarca yazmak mümkün fakat kısaca su bazlı olan tüm astar, boya ve vernik ürünleri bu kategoriye girmektedir denebilir. Temel özellikleri de şu şekilde olmakta:

• Sentetik ürünlere nazaran çok daha çabuk kururlar
• Sentetik ürünlere nazaran, kullanım yerine ve ihtiyaca göre değişse de opak bir görüntü için daha çok kata ihtiyaç duyabilirler
• Genelde solvent içermezler, daha sağlıklı oldukları öne sürülebilir
• Ahşap, seramik, kağıt, kumaş, cam, kanvas vb. çok farklı materyal üzerine uygulanabilirler
• İnceltici olarak su kullanılır, uygulama ekipmanlarının da suyla temizlenmesi genellikle yeniden kullanılabilirlik açısından yeterlidir

Selülozik ürünler kısaca nitroselüloz esaslı, hava ile kuruyan ürünlerdir. Tek bileşenli, elastik ve sert bir yapıya sahip, fiziksel darbelere, çizilme ve aşınmaya karşı dayanıklı, yüksek kapatma gücüne sahip, çok çabuk kuruyan astar, boya ve vernikleri ifade eder. Temel özellikleri şöyledir:

• Çok hızlı kururlar
• Ahşap ve metal için daha çok tercih edilirler
• Otomobil vb. ulaşım araçlarının çoğu da selülozik boyalar ile boyanır
• İnceltici olarak selülozik tiner kullanılır. Sentetik tiner plastik ambalajlarda bulunabilirken selülozik tiner yapısı gereği plastiğe zarar vereceğinden metal ambalajlarda bulunur.

Son olarak sentetik ürünlerden bahsetmeliyiz. Halk arasında daha çok yağlı boya olarak anılan bu kategoriye ait ürünler üstün yapışma özelliklerine sahip yağ bazlı ürünlerdir. Kolay erişilir olmaları, dayanıklı yapıları ve hemen her tür materyal üzerine kolayca uygulanabilir olmaları sentetik astar ve boyaların önemli özellikleri arasındadır. Başlıca diğer özellikleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• Kimyasal madde içeriği diğer iki kategoriye göre çok daha fazladır.
• Üstün örtücü bir yapısı vardır
• Ahşap, metal ve beton gibi çeşitli yüzeylerde kullanılabilir fakat iç cephe duvarlarında kimyasal yapısı nedeniyle eskisi kadar tercih edilmemektedir
• Boyaların katlar arası kuruma süresi yaklaşık 8-24 saattir. Bu bakımdan bu üç kategori arasında en geç kuruyan boya türüdür.
• Sentetik tiner ile inceltilir.

Kategorilerdeki ürünler kendi kategorisindeki elemanlarla birlikte kullanılmalıdır. Örneğin boyadan önce astar uygulanacaksa, su bazlı boya için su bazlı astar, selülozik boya için selülozik astar ve sentetik ürün için de sentetik astar uygulanmalıdır. Benzer şekilde, boya sonrası da aynı kategorinin elemanları ile devam edilmelidir. Su bazlı boya için su bazlı vernik, selülozik boya için selülozik vernik (dolgu verniği diye de geçebilir) ve sentetik boya için de sentetik vernik (yat verniği vb.) tercih edilmelidir.

Her kategori için benzer ürün çeşitleri vardır. Örneğin boya ve vernik için sıvı ya da sprey formlar bulmak mümkündür. Ürün yapısı (sıvı, sprey vs.) farklılık gösterse de aynı kategori elemanlarının birlikte kullanılması gerektiği unutulmamalıdır.

Kullanım senaryolarında bahsetmek gerekirse şüphesiz içlerindeki en sağlıklı kategori su bazlı ürünlerin olduğu kategori olacaktır. Kokusuz ya da çok az kokulu uygulamalar, yanıcı olmayan bileşenler ve hem kullanımda inceltici olarak suyun yeterli olması hem de kullanım sonrası malzeme temizliğinde sudan yararlanılabilmesi su bazlı ürünleri tartışmasız şekilde daha sağlıklı ve daha kolay uygulanır yapmaktadır.

Buna karşın selülozik ürünler kolay uçucu ve yanıcı niteliktedir ve ortamda koku bırakırlar. Fakat çok çabuk kuruma nitelikleri sayesinde listenin sonunda yer almaktan kurtulmaktadırlar.

Solvent bazlı sentetik boyalar da yanıcı ve parlayıcı niteliktedir. Üstelik 8-24 saatlik kuruma süresi, ortamda bıraktıkları yoğun koku ve temizlik için sentetik tiner gerektirmesi bu ürünleri kullanım senaryolarında sağlık ve kolaylık bakımından son sırada yer almasına neden olmuştur.