PWM Dimming

Cep telefonu ekranına uzun süre boyunca baktıktan sonra göz ağrısı, baş ağrısı gibi sorunlar yaşıyorsanız sebebi pwm dimming olabilir.

Pulse Width Modulation şeklinde bir açılıma sahip olan bu dimming metodu kısaca ekran parlaklığını belli bir düzeyde tutmak için Hertz (Hz) olarak ölçülen bir frekansta ekranın çok hızlı biçimde açılıp kapanması olarak anlatılabilir. Sadece cep telefonları değil, monitör, tablet, laptop monitörleri gibi ekrana sahip olan tüm cihazlar pwm metodunu kullanıyor olabilir.

Peki pwm dimming nasıl çalışır? Örneğin ekran parlaklığınız %70 ise bu ekranın açık olduğu sürenin %70i zarfında sinyal aldığınız ve %30u zarfında sinyal almadığınız anlamına gelecektir. Tabi bu işlem çıplak gözle algılanamayacak kadar hızlı gerçekleştiği için ekranda o an olup bitenleri yakalayamayız. Ekrana bir kamera tuttuğunuzda eğer o ekranda pwm dimming mevcutsa şuna benzer bir görüntü ile karşılaşabilirsiniz:

Düşük frekanstaki pwm dimming uygulamaları pek çok insanda bulantı, baş ağrısı ve göz ağrısı gibi rahatsızlıklara neden olabilmekte. Yüksek frekanstakiler bu etkileri daha az belirgin kılsa da pwm dimming genel olarak çokça tercih edilen fakat sağlık açısından en iyisi olmayan bir seçenek.

Amoled, led, oled gibi led teknolojili ekranlarda daha çok karşımıza çıkıyor gibi görünse de aslında lcd ekranlarda da kullanılmakta. Peki bu riski elimine etmenin yolları ne olabilir?

Temel mantık olarak ekran %100 parlaklıkta kullanılırsa pwm dimming etkilerinden kaçınılmış olur çünkü pwm dimming %100'ün altında ve %0'ın üstündeki ekran parlaklık seviyelerinde devreye giren bir uygulama. Fakat tam ekran parlaklığı da benzer göz rahatsızlıklarına neden olabildiği için bir alternatif çözüm daha aranabilir. Bir diğer yaklaşım 3000Hz ve üzeri frekanslarda çalışan bir pwm dimming uygulamasını etkin kılmak. Bu iki linkte (1-2) yer alan çalışmaya göre 3000Hz ve üzeri frekanslardaki pwm dimming sözkonusu etkilere yol açmıyor. Son dönemlerde ise özellikle bazı cep telefonu firmalarının izlediği farklı bir yöntem mevcut:

DC Dimming

LCD ekranlarda uzun yıllardır kullanılan bu metot pwm dimming metodundan farklı olarak arka aydınlatmayı daha düşük voltaj vererek sağlıyor ve böylece pwm dimming etkisi olan flickering (yanıp sönme) ile karşılaşılmıyor. Daha doğrusu bu karşılaşılmayan aralık amoled ekranlara nazaran daha büyük oluyor. Örneğin tipik bir LCD ekranda ekran parlaklığı %50 ve altındaysa belki pwm dimming etkilerini görmek mümkün. Oysa LED teknolojili bir ekran için bu etkileri görme aralığı %99 parlaklıktan itibaren başlıyor. 

Aşağıdaki videoda OPPO firmasının Reno modelleri için geliştirdiği yazılımsal dc dimming uygulamasının ekran üzerindeki pwm dimming etkisi olan flickering (yanıp sönme) durumunu ortadan kaldırdığını görebilirsiniz:

AMOLED ekranlarda dc dimming metodunu kullanmanın bir handikapı var. Organik diyotlara sahip olan bu ekranlara daha düşük voltaj verildiğinde parlaklık azalsa da aynı zamanda renklerde de değişim gözlemek mümkün. DC dimming uygulamasının AMOLED ekranlardaki renk doğruluğu kavramına kısmen zarar verdiği bilinen bir gerçek. Ne var ki, Notebookcheck adlı web sitesinin incelemesi sonucu örnek olarak ele alınan OnePlus 7 Pro telefon modelindeki renk değişiminin kayda değer olmadığı; bununla beraber pwm dimming etkilerinin %50 parlaklıkta bile tamamen kaybolduğu belirtilmiş.

Notebookcheck.net

DC dimming seçeneğini sunan telefon üreticileri arasında Xiaomi, Oppo, Realme, OnePlus, Redmi, Poco gibi firmaları görmek mümkün. Bu seçenek tabi daha çok güncel modellerde sunulmakta. Bu özelliğin her parlaklık seviyesinde pwm dimming etkilerini yok ettiğini söylemek zor olabilir fakat aralığı dramatik biçimde arttırdığına da şüphe yok. Göz sağlığınıza önem veriyor ve üstelik benzer rahatsızlıklar yaşıyorsanız, ekranı olan bir ürün satın alacağınızda

• pwm dimming frekansının 3000Hz seviyelerine ulaştığından
• LED teknolojili bir ürün tercih edecekseniz dc dimming seçeneğinin sunulduğundan
• LCD ekranlı bir ürün alacaksanız da % kaç parlaklığa kadar pwm etkilerinin görülmediğinden emin olmanızda fayda var.

Bu anlamda Notebookcheck sitesinin hazırladığı bu kapsamlı indexten yararlanabilir; almayı düşündüğünüz ürünü ctrl+f seçenekleriyle BU sayfada arayabilirsiniz.